Character Study : Peter-a

Bible character study chu Bible chhunga tu emaw chanchin han zir chian hi a ni deuh mai a. Mahse thildang zirlai anga zir liam puat chi erawh a ni hauh lo. Isua Krista hnungzuitu kan ni tih hre reng chungin a hnuaia zawhnate hi ngaihtuah reng tur a ni:

1.   Isua Krista a tawn hma-in eng tin nge a khawsak?
2.  Pathian nen an inzawmna engtik atangin nge a intan (a intan dan)? 
3. Pathian nena an inzawm hnu-ah engtin nge a khawsak (tawngtaina, thuawihna, Pathian chibai bukna/ worship, ldt.,)?

Tunge Petera? Isua leh a behbawm kan sawi hian a lai takah Isua awm ta se circle pathumin a hual vel angin kan suangtuah thei ang a. A lai takah Isua a awm chuan a helkual tu hmasa ber chu Petera, Johana leh Jakobate  kha an ni. An ni hi hmel danglamna tlanga tel thei an ni a, tin Isua lungaih em emna hmun Getsemani huanah pawh khan anmahni pathum tho hi a hruai leh bawk a ni. Chuan a dawt lehah chuan zirtir sawm leh pahnih te kha an ni leh a. Chuan chumi zawhah chuan circle lianpui zirtir 70 an awm leh a ni. Peterate pathum hun leh hmun chan pawimawh em em a ni. A bik takin Petera hi hotupa chan chang kha a ni.  

Hming: Petera

Awmzia: Petera tih hian Grik tawng atanga lungpui tihna a ni mai a. Tin, Kaiapha tih a nih erawh chuan Hebrai tawng atanga lungpui tihna tho a ni.

A hmaa awm thinna: An khua tak hi Bethsaida, Galili ram a ni a. A unau Andria nen khan Galili dilah len denga eizawng thin an ni. Jokoba leh a unau Johana pawh an tel ve thin. A pa chu Johana a ni a(Johana 1:42). Nupui nei lai a pizawnte in, Kapernauma khawsa ni awm tak a ni (Mathaia 8:14).

Isua Krista a tawh dan: Petera leh a unau Andria nen khan Baptistu Johana zirtir a ni sa tawh reng a. Baptistu Johana’n a zirtirte hnenah ‘En rawh u Pathian Beramno saw’ tia a hrilh hnu khan Adria khan Isua kha a zui nghal vat a, chuan Isua thusawina engah a unau Simona chu duhsak takin a va koh ve leh a. ‘Messia kan hmu ta’ tiin a va hrilh a ni. Chuan Petera khan Isua kha Messia a ni tih a pawm ve nghal mai. Khatah khan a hming pawh Petera tiin a thlak sak nghal a ni. Mahse hetah hian Isua hian nitina amah zui tur a ti ni lem lovin a lang a. Chuan Kapernaum lamah a haw leh mai niin a lang[Johana 1:40–42].

A koh vawihnihna  chu Galili dila sangha an man lai kha a ni leh ta daih thung a. Khatah pawh khan a unau Andria leh a thiante – Jakoba leh Johana an tel ve bawk a ni. Khatah khan Isua khan a lawng kha thusawi nan a hmang phawt a. Chumi hnuah len deng turin a ti leh a. Petera khan rim taka an den tawh thu a hrilh ve ngei a, mahse a thu awihin a deng leh ta hram a. A tifuh ta a ni. Sangha tamtak an man hnu khan Isua kha a hrechiang leh zual a . ‘Lalpa min kalsan rawh misual ka nih hi’ a ti lawm lawm a ni. Hetah hian  a hun laia hriatfiah har tak ni tur ‘Mihring man tu-ah ka siam ang che’  tih thupek ropui tak kha Isuan a chhakchhuak a ni. Hemi hnu hi chuan in leh lo, chhungte kal san meuhin Isua kha an zui ta a ni [Luka 5: 1 – 11]. 

Weak points:

Ngaihtuah mang loa tawng chhuah ching a ni (Mark 8:32-33, Mark 9:5). A zui – ama boss ngei pawh kha a tihtur a hrilh vel thin a ni. Man tir a nih tur thu vel a sawi khan a koh hranga “Lalpa, ni lul lo ve; chung chu i chungah thleng tawp suh se,” tiin a zilhhau ta vel a ni.(Mat 16:22). Tin, hmel danglamna tlangah pawh bawkte khawh a rawt leh ngawt bawk. Hei hi hruaitu/ leadership tha nihna (quality) a ni thei ngai lo  a ni. Tih thet thet ai chuan muang change fim taka chet hi a awmzia zawk thin.

Thlarau lamah chak viau mah se a tlu awl leh em em thung lawi si. Amah hi a nget churh lo tihna a nih ber mai chu. Thu a tiama awlsam takin a phat leh mai thin. Hei hi Isua hun tawp lamah khan a lang chiang leh zual. Getsemani huanah leh Isua mantute hnena vawi thum a phatsanna khan a hrilhfiah viau awm e. Tin amah ngei hi Jentile-te hnena Isua chhandamna sawi chhuak hmasa bertu a ni a. Mahse Juda mite a hlauh avangin ei leh in chungchangah a rukin a che nasa hle a. Tirhkoh Paula phei chuan a zilh hau nghe nghe a nih kha [Mark 14:37-42, 14:66-72, Galatia 2:11 – 14].

Plus points:

Thu awih thei tak a ni. A koh dawn laia len deng tura a tih lai khan Petera tan hian Isua kha han hnial ve mai a chakawm ang chu aw ka ti mai mai thin. Zan khuain kan deng tawh a tih vel chu a hrilh ngei a ni. Mahse heilo thil dang tamtak sawichhuah mai theih a ngah viau ang : Sangha mana eizawng ka nia nang aiin ka hre zawk, nang thingrem siamtu fapa hian ka eizawnna I hre tak tak lo, kan len pawh kan su fai vek tawh, Sangha chu zanah an tam chhunah chuan an awm ngai lo, tih leh a dang tamtakte hi a chhuanlam neih theihte a ni ang. Mahse chung chu a sawichhuak lo…thuawihna a vangin len chu a deng a tifuh ta a ni. Sangha mantu mai ni lo mihring mantu  a ni ta hial. Kan kristian nunah hian thuawih lohna – mahni ngaihdan dah lalna em em hian engtiang takin nge kan thlarau nun hi a vuak chauh ang tih hi ka ngaihtuah mai mai thin. Hei hi Isua nena an intawhna hun pawimawh tak a ni. A thuawihna hian a sualthlu a  ang ber. Isua hi a rawng kan bawl lai chauh ni lo amah kan hriatchian dawn tak tak lai hian thuawihna hmanga kan zawn a tul thin khawp mai. Mahni ngaihdan ang zawnga kan zawn chuan kan tisual fo ang.

He laia Petera thuawihna hi pawimawhzia mai chu kan hring nun pangngaiah pawh hian kan khaikhin thei ang. Tumah naupang kan awm tawh loa. Nula leh tlangval lo inngaizawng ve tawh vek kan nih kha ring. Nupui pasal nei tawh tan hlei hlei a awmzia leh zual ang. Mipa leh hmeichhia relationship intan dawn hian thuawihna hi a pawimawhzia chu kan hre theuh awm e. Mipa emaw hmechhia zawk emawin mi ngaihnathiamna leh thuawihna a tlakchham chuan relationship tha kan siam thei ngai lo. Relationship hi awlsamte-a neih mai mai chi pawh a ni hauh lo. Miin harsa takin an hlawhchhuak thin a ni tih chu kan hre vek ang. Isua nena kan relation intan dawn pawh hian thuawihna, zawldahna leh ingngaihtlawmna hi kan va mamawh dawn the lul em!

A phur thiam thin. Hmel danglamna tlangah pawh khan Isua tihdanglama a awm a hmuh khan a lawm em em a. Kha laia hmuna bawkte khawh kha a rawt ta vel a ni. Isua nena an relationship kha phur taka chhawm nun tum zel mi a ni. A thih dawn thute a sawi khan a lungawi lo hle a. Isua kha a koh “Lalpa, ni lul lo ve; chung chu i chungah thleng tawp suh se,” tiin a zilhhau ta vel a ni.(Mat 16:22).

 A inpekna a thuk. Mi hausa pakhatin Isua hnenah chatuan nunna neih dana  zawh khan. Isua khan mi hausa hnenah khan a neih zawng zawng hralha pachhiate pe turin a tia, chuan amah pawh zui ve nghal turin. Mahse a duhlo nasa mai, mi hausa pa khan. Mi hausa tan vanram luh harsatzia a sawi zawh hnu khan Petera ngei hian, ‘Ngai teh keinin engkim kal sanin kan zui ta chia’ tiin Isua kha a hrilh a ni. Isua khan Chanchin tha avanga thil chan an neih tur thu a hrilh a mahse Petera hian a chhan chhunzawmna awm kan hmu tlat lo. A pawm viau ni tur a ni. Kal san hi neih a ngai thin. Duhthlanna sang ber kan pek hi a tul fo.

 Mi inngaitlawm tak a ni. Zanriah hnuhnung an kil tum khan Isua khan a zirtirte ke a sil dan dan a. Mahse Petera erawh kha chuan a kei sil kha a rem ti tlat lo mai. In zawldawh takin, ‘Lalpa, nang emin ka ke I sil dawn em ni?’ tiin a zawt let hial a ni[Johana 13:6]. Isuan a koh lai pawh khan ‘Lalpa min kalsan rawh misual ka nih hi’ ti tu ngei  kha amah bawk hi a ni. Zirtirte zingah hian a challang hle a. Mitthi pawh a kaitho hial a ni [Tirhkohte 9:36–43]. Mahse intihthei nan a hmang ngai lem lo. A lehkhatawnahte pawh hian chutiang hawi zawng chuan vawikhatmah a ziak lo reng reng a ni.

Pathian a ngaipawimawh ber thin. Hei hi chu a chiang reng mai. A len, a chhungte leh in leh lo kalsana zuitu a nihna hian a hrilhfiah tha khawpin ka hria. Thlarau Thianghlim lo thlen hnuah pawh khan huaisen taka chanchin tha puang tu kha a ni. Khatah pawh khan Thlarau Thianghlim kha la vawng miah lovin Thlarau Thianghlim chu Isua Krista puitu a nih ang takin Isua Krista chhandamna kha uar takin a sawi a ni[Tirhkohte 2: 14-41]. Pentikost zawh hnu-ah khan Johana nen khan an huaisen fal dun hle a. Tum khat pawh Puithiam lalber leh Sadukaiho khan an man leh a. Khatah khan ‘Mihring thu aiin Pathian thu kan zawm zawk tur  a ni…’ an ti  a ni [ Tirhkohte 5: 17 – 32]. 

Inlamlet vat thin a ni. Petera hian Isua Krista hi a hrechiang ber ti ila kan tisual lo ang. ‘Isua Krista Pathian nung fapa chu I ni’ titu khan phur takin Isua a phatsan loh tur thu a sawi a. Mahse Isua kha vawi thum lai a phat a. Mahse Isua thawhleh hnu khan vawi thum lai mai a hmangaih thu leh a ngaihnat thu a sawi a ni. Pentikost ni hnuah phei chuan a che turu em em a ni tih kan hriat kha. Amah ngei hi Jentailte hnena Chanchin Tha min hrilh tantu pawh a ni bawk a ni. Mahse hemi chungchangah pawh hian a tlinlohna bawk a lang leh tho. Jentailte zingah a khawsa a, chawte pawh a ei ngei a  ni. Chu chu phal a ni si lova. Chumi avang chuan serhtan ho an lo kal khan Jentailte zinga khawsa lo angin a inthiarfihlim leh ta daih mai thin a. Kha thil kha Tirhkoh Paula phei chuan a haw em em a.  Juda dangte , Barnabate ho pawh an vervek phah niin a sawi. Galatia mite hnena a lehkhathawn naah khan a ziak chiam a ni. Mahse Petera hi ka duh em em na chu a thiltihsualnaah a ding rei ngai lo. Tisual a nihna lai hi a hliahkhuh leh vat zel. Jerusalem inkhawmpui hmasa berah khan Jentailte serhtan leh chhandamna chungchang an rel a ni. Khatah ngei mai khan a judate hmaah khan Petera khan Jentailte chhandamna thlentu  a nihzia a tarlang chiang hle  a ni. ‘Ka mi chu tlu mah sela a tho leh ang’ tih thu hi amah ah hian a thleng dik em mai a, Pathian hian a hmang a ni. Tluk chuan thawh leh vat thatzia kan zir thei tihna a nih chu…  

Isua rin tum em em tu. Dil lai taka lawng kha a awm avangin Isua kha tui chungah a kal ta a. Kha tah khan Isua kha hmuithla emaw an ti a. Mahse amah a nih thu an hriat khan an lawm hle a. Petera phei chuan ‘Lalpa nang I nih chuan tui chungah ka lo kal tur thu min pe rawh’ a ti nghe nghe a ni. A hunlaia tui chunga kal tum kha thil awlai a ni hauh loang le. Isua rin ngam a tul tur zia hi sawi mai mai chi a ni lo, a taka experience tum chi niin ka hria. Petera kha tui chungah a kal ngei mahse thli tleh a hmuh khan a hlauthawnga a tla mai dawn a nih kha.. ‘Lalpa min chhandam rawh’ tiin a au chel chu mai a ni. Pawimawh ka tih em em chu – Isua Krista ring tura risk a la ngam hi a ni. A nihna takah chuan a inzir a ni [Mathaia 14: 22 – 33].

Isua tana thahnemngai tak a ni. A chunga a chanchin kan sawi takahte khian Petera nihna dang langsar leh em em chu a thahnemngaihna hi a ni. Hmeldanglamna tlanga bawkte khawh a rawt chhan pawh kha mihring mihrinna avanga thahnemngaihna a ni. Isua’n a thih tur thu a sawi a a lungawiloh em em laia ‘Lalpa, ni lul lo ve; chung chu i chungah thleng tawp suh se’ a tih pawh kha thlirna tlang dang atanga thlir chuan Isua a duhsakna leh a thahnemngaihna a lo lang uar uar mai a ni. A chhan chu a boss ber – a hmangaih em em miin an mana an that tur kha a ngaingam lo tlat  ani. Isua an mana Puithiam lalte ina an hruai lai vela hlau chung chuga a zui tawk tawkte pawh kha sawi hmaih chi a ni hauh lo. Khatah pawh khan a rin em em a thu a awih thin Isua khan ar khuan hmain vawi thum min phatsan ang tih kha a hrilh ngei mai. Phatsan chu a inring ve deuh mai thei  a ni. Mahse, Isua bula awm duh – chak lo tak leh thei lo chung pawha ama lam hawi duh tlat khan Puithiam lalte zinga a Lalpa tuar kha midangin phatsan mah se a zui ngat ngat tlat  a ni. Thahnemngai taka a tih hram hramna kha fakawm thlawt! Amah ngei hi a ni, Isuan he khawvelah Lalram a di dawn loh thu a sawi laia lungngai em em a kha. Khandaih pawi a Puithiam bawih beng pawh satthla mai tu khan he khawvelah a boss-in engmah chan nei loa lalram din loh tawp mai kha chu a ui ve ni ngei tur  a ni. An lal hmasa, an ngaihsan em em Davida angte pawh kha a ngaihtuah chhuak ngei ang le. Thiltihtheina famkima thuam Isua Krista khan  Rome ho chuah ni lo an chhehvela hnam kawlhsen tak tak kha hmet chimit vek turin a duhte pawh a ni mahna. 

Mihring taka thahnemngaih chu a tha ber e ka ti hauh lo…mahse mihring mihrinna thahnemngaihna hi a tul chang a awm ve thin khawp mai. Keipawh hi ka ti mai mai thin… workload sang tak karah kan lo inkhawm ve tang tang thin a. A nihna takah chuan ‘ka inkhawm hian pakhatin kan pun belh a, kan puisuih a ni’ tih hi ka rilru-ah a lang lian ber thin. Thlarau Thianghlim hriattirna han dawn em em pawh ka nei chuang lem lo. Chu thahnemngaihna chu a lo inbelh khawm zel a, ama tana hun leh hmun kan siam hian Pathian pawlna kan lo chang deuh deuh a lo ni. Petera nunah bawk hian a chiang a ni tiraw… Hetiang khawpa mihring thahnemngaihna nei nasa hi Pathian pawlna dawng chiangtu ber ni awmin a lang. Isua’n tunge ka ni min tih tia a zawh lai khan ‘Isua Krista Pathian nung fapa chu I ni’ tiin dik takin a chhang a ni. Khat tah tak mai khan Isua khan engtin nge a tih kha? ‘Simon Bar jona I eng a thawl e, Tisa leh thisenin a hriattir che a ni si lo a, ka pa vana miin a hriattir zawk che a ni…’ tiin a hrilh a ni. Mihring taka thahnem ngai em em hian Isua nihna diktak Thlarau pawlna avanga a sawi theih avang hian Vanram chahbi pawh a hlawhchhuak hial a ni. Pentikost hnu lamah phei chuan Thlarau Thianghlim pawlna dawnh nasa ber a ni hial ang le.  

Awle kan sawi ta teuh mai. Kan sawi atang leh kan hriat tawh sa atangin Petera character awm chu kan mithla thei mai ang. Mi ti dim dem, fimkhur tak, ngun taka ngaihtuah a thil ti thin. Thil tisual ngai mang lo, a thutiam tawh hlen ngei ngei thin lam chu a nih loh hmel khawp mai. A letling chiah hi a nunphung ni zawk awmin a lang. Ngaihtuah mang loa thil tih ching, phur ve hluai thin, mahse a tawp thleng thei lo tep thin niin a lang. A chesual fo a, a buai fo reng bawk. 

Hetiang ang mi hi an inpek phawt chuan Pathian hian a hmang duh a ni. Petera nunzia aia tha zawk nei kan nih deuh vek ka ring. Kan inpekna leh amah kan duhna hi a san phawt chuan min hmang duh ngei ang. Isua vana a lawn chho hnu – Pentikost ni atang khan a chet turuzia hi fakawm tak ani a bik takin Johana, Jakoba leh Paula te hi. Kristian hmasate leh Kohhran hmasa – fahrah em em an enkawl thei hi an inpekna vang chauh a ni kan ti lo thei lo ang. 

Tawpna 

A character bakah hian ka sawi tel duh leh em em chu mi tlawm tak sangha mantu a nihna hi a ni. A tira ka sawi tawh ang khan Petera, Johana leh Jakobate kha Isua keiza vengtu an ni. Mahse anni pathum hi sangha man tu – mi tlawm tak tak vek an ni. Mahse Isua khan anni hi a thlang tlat a ni. Pathian hian mi fing a thlang duh loe ka tihna a ni hauh lo. Petera anga inpe hi kan awmloh vang mai a ni zawk. Mihring ngaihtuahna zawng zawng pawh hretu Isua khan Peterate ang a thlang nalh mai kha chhan tha tak a awm ngei ang. A hunlai pawh khan mifing turu tak tak an tam mahse a thlang lo tlat. An inpek lo miau vang a ni. Peterate kha,  an nihna te, an thiamna te leh a ropuinate theihnghilha ama zui duh avang khan Isua khan a ko ni berin a lang. Chuvangin Isua tana hmantlak ni turin rilru leh ngaihtuahna I seng ang u. Amah aia thlan tur nei teuh kan ni em? Kan thiamna te leh kan neih ro sum leh paite hian min dal thei  a nia. Mahse chung chu thupui ber lo ila Isua kan zui duh chuan a ROPUINA atan min hmang ngei ngei duh dawn a ni.

Lalpa’n malsawm rawh se!